Klaster Bioenergia dla Regionu

Czym są audyty energetyczne? 

Audyty energetyczne to kompleksowe analizy zużycia energii w przedsiębiorstwach, budynkach lub procesach technologicznych. Ich celem jest identyfikacja obszarów, w których można poprawić efektywność energetyczną, zmniejszyć koszty operacyjne i ograniczyć emisję gazów cieplarnianych. W Polsce audyty te są regulowane przez szereg aktów prawnych, które określają ich zakres, formę oraz wymogi techniczne. 

Wyróżniamy trzy główne rodzaje audytów: 

1. Audyt energetyczny – analiza zużycia energii w budynkach w celu wskazania optymalnych działań modernizacyjnych.  

• Stanowi kompleksową ocenę zużycia energii w obiekcie 

• Obejmuje wszystkie elementy, instalacje i urządzenia związane z zużyciem energii w budynku 

• Zawiera analizę ekonomiczno-energetyczną usprawnień wraz z wyborem optymalnych rozwiązań 

2. Audyt efektywności energetycznej – ocena konkretnych działań mających na celu poprawę efektywności energetycznej, np. modernizacji urządzeń czy instalacji. Przemysłowych 

3. Audyt energetyczny przedsiębiorstwa – obowiązkowy dla dużych firm, obejmujący wszystkie obszary użytkowania energii w przedsiębiorstwie.  

• Jest obowiązkowy dla dużych przedsiębiorstw i musi być przeprowadzany raz na 4 lata.  

• Obejmuje minimum 90% całkowitego zużycia energii w przedsiębiorstwie 

Każdy z tych rodzajów audytów ma swoje specyficzne cele i zakresy, ale wszystkie mają na celu poprawę efektywności energetycznej, zmniejszenie kosztów oraz ograniczenie wpływu na środowisko. 

Różnice między audytami 

Dlaczego audyt energetyczny jest ważny dla małych i średnich przedsiębiorstw?  

1. Redukcja kosztów operacyjnych 

Audyt pomaga zidentyfikować miejsca nadmiernego zużycia energii cieplnej, elektrycznej oraz paliw transportowych, a także wskazać obszary, gdzie możliwe są oszczędności. Dzięki temu firma może znacząco obniżyć koszty związane z energią, co ma bezpośredni wpływ na jej rentowność. 

2. Poprawa efektywności energetycznej 

Dzięki audytowi firma dowie się, jakie rozwiązania można wprowadzić, aby zużywać mniej energii przy zachowaniu lub zwiększeniu wydajności produkcji. Może to obejmować modernizację urządzeń, izolację budynków czy zastosowanie nowoczesnych technologii. 

3. Dostosowanie do standardów zrównoważonego rozwoju 

Coraz więcej firm stawia na działania proekologiczne, które są dobrze postrzegane przez klientów, inwestorów i partnerów biznesowych. Audyt energetyczny pomaga firmie zmniejszyć emisję dwutlenku węgla i ograniczyć negatywny wpływ na środowisko. 

4. Budowanie przewagi konkurencyjnej 

Efektywne zarządzanie energią pozwala firmie na oferowanie bardziej konkurencyjnych cen i podnoszenie jakości usług oraz produktów. W dobie rosnących cen energii, firmy efektywne energetycznie mają większe szanse na utrzymanie konkurencyjnej pozycji na rynku. 

5. Możliwość uzyskania dofinansowania lub ulg 

Audyt energetyczny może być podstawą do ubiegania się o dofinansowania nie tylko na modernizację infrastruktury energetycznej lub do skorzystania z ulg podatkowych związanych z inwestycjami w efektywność energetyczną, ale udziału w interdyscyplinarnych projektach B+R, gdzie istotne jest spełnienie kryterium efektywności energetycznej budowanych projektów. 

Przykłady zastosowań audytów 

• Audyt energetyczny: Analiza strat ciepła w budynku i rekomendacja np. docieplenia ścian, dachu, wymiany okien, wymiana źródła ciepła. 

• Audyt efektywności energetycznej: Modernizacja systemu oświetlenia na LED, odzysk ciepła ze sprężarek, modernizacja układów chłodniczych itp. 

• Audyt przedsiębiorstwa: Kompleksowe badanie zużycia energii w zakładzie produkcyjnym, obejmujące zarówno procesy technologiczne, jak i systemy HVAC, oraz obiektów. 

Pomoc de minimis dla członków Klastra stanowi 85 % kwoty za zrealizowanie usługi audytu.

Wycena usługi audytu energetycznego jest zindywidualizowana i zależy od kilku kluczowych czynników, takich jak:

1. Zakres audytu energetycznego: Audyt energetyczny może obejmować różne obszary, takie jak ocena zużycia energii w budynku, audyt instalacji grzewczych, wentylacyjnych i klimatyzacyjnych, audyt systemów oświetleniowych, czy analiza efektywności energetycznej urządzeń produkcyjnych. Im szerszy zakres audytu, tym więcej czasu i zasobów musi być poświęcone na jego wykonanie, co wpływa na koszt usługi. 

2. Rodzaj i wielkość obiektu: Koszt audytu energetycznego zależy również od tego, czy audyt dotyczy małego budynku biurowego, czy dużego zakładu przemysłowego. W przypadku obiektów o większych rozmiarach lub bardziej złożonej strukturze (np. z wieloma instalacjami, systemami i urządzeniami) audyt będzie wymagał większego zaangażowania audytora oraz dokładniejszej analizy, co zwiększa koszt. 

3. Rodzaj zużywanej energii: W audycie energetycznym bierze się pod uwagę rodzaj energii wykorzystywanej przez obiekt, np. energia elektryczna, gaz, paliwa kopalne, energia odnawialna (np. fotowoltaika, pompy ciepła). Audytorzy muszą wziąć pod uwagę specyficzne wymagania dotyczące każdego rodzaju energii, a także analizować źródła jej dostaw i rozliczeń, co może wpływać na skomplikowanie audytu i związane z tym koszty. 

4. Charakterystyka technologii i urządzeń: W przypadku audytu energetycznego w przedsiębiorstwach przemysłowych, które wykorzystują złożone maszyny, urządzenia produkcyjne lub systemy automatyki, audytorzy muszą wziąć pod uwagę specyfikę tych technologii, ich stan techniczny, efektywność oraz możliwości optymalizacji. Im bardziej zaawansowane technologie, tym wyższe mogą być koszty audytu, ze względu na specjalistyczną wiedzę i narzędzia potrzebne do analizy. 

5. Cel audytu energetycznego: Audyty energetyczne mogą mieć różne cele – np. poprawa efektywności energetycznej, przygotowanie do uzyskania certyfikatów energetycznych, spełnianie wymagań prawnych (np. w ramach obowiązków związanych z dyrektywą UE), czy analiza potencjału oszczędności kosztów. Audyt mający na celu kompleksową rekomendację działań modernizacyjnych będzie droższy niż audyt mający tylko na celu spełnienie minimalnych wymogów prawnych. 

6. Poziom szczegółowości analizy: Audyt energetyczny może być przeprowadzony na różnych poziomach szczegółowości. Podstawowy audyt może obejmować tylko ogólną ocenę zużycia energii, natomiast bardziej szczegółowy audyt, który uwzględnia analizę poszczególnych instalacji, urządzeń i systemów oraz optymalizację ich pracy, wymaga więcej czasu, narzędzi i kompetencji, co podnosi cenę. 

7. Dodatkowe usługi i rekomendacje: Audyt energetyczny może obejmować nie tylko ocenę stanu aktualnego, ale także przygotowanie szczegółowego raportu z rekomendacjami dotyczącymi poprawy efektywności energetycznej, rekomendacje w zakresie inwestycji w odnawialne źródła energii, a także propozycje działań modernizacyjnych. Koszt audytu będzie wyższy, jeśli obejmuje on przygotowanie szczegółowego planu działań naprawczych lub optymalizacyjnych. 

8. Dostępność danych: Jeśli przedsiębiorstwo już posiada dane dotyczące zużycia energii i infrastruktury energetycznej, audyt będzie łatwiejszy do przeprowadzenia, co może obniżyć koszt usługi. W przypadku braku szczegółowych danych, audytorzy mogą musieć przeprowadzić dodatkowe pomiary, co może zwiększyć czas i koszty audytu. 

Wymagania administracyjno-prawne dla przeprowadzenia audytu energetycznego przedsiębiorstwa w Polsce są regulowane głównie przez przepisy krajowe i unijne, które mają na celu zwiększenie efektywności energetycznej oraz ograniczenie zużycia energii w przedsiębiorstwach.  

Do najważniejszych wymagań prawnych należą: 

1. Ustawa o efektywności energetycznej 

W Polsce audyt energetyczny jest regulowany przez Ustawę o efektywności energetycznej (Dz.U. z 2016 r., poz. 831 z późn. zm.), która określa obowiązek przeprowadzania audytów energetycznych w dużych przedsiębiorstwach co cztery lata. Obowiązek ten dotyczy firm zatrudniających powyżej 250 pracowników lub osiągających roczny obrót powyżej 50 milionów euro i sumę bilansową powyżej 43 milionów euro. 

2. Dyrektywa UE 2012/27/EU 

Polska, jako kraj członkowski Unii Europejskiej, musi stosować się do przepisów Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/27/UE w sprawie efektywności energetycznej, która nakłada obowiązek wykonywania audytów energetycznych w dużych przedsiębiorstwach i promuje oszczędzanie energii. Dyrektywa ta wymaga, aby audyt był zgodny ze standardami jakości i dokładnie określał zalecenia dotyczące poprawy efektywności energetycznej. 

3. Wymogi dotyczące audytorów energetycznych 

Audyty energetyczne mogą być przeprowadzane wyłącznie przez osoby posiadające odpowiednie kwalifikacje i doświadczenie. Ustawa o efektywności energetycznej wymaga, aby audytorzy byli specjalistami z wiedzą i praktyką w dziedzinie efektywności energetycznej, posiadającymi np. certyfikaty ukończenia kursów lub studiów podyplomowych w tym zakresie.  

4. Zakres i metodologia audytu 

Ustawa i dyrektywy unijne określają minimalne wymagania dotyczące zakresu i metodyki audytu. Wymaga się, aby audyt obejmował analizę zużycia energii w całym przedsiębiorstwie, identyfikację obszarów, w których możliwe są oszczędności, oraz przedstawienie możliwych do wdrożenia rekomendacji. W Polsce audyt energetyczny powinien być wykonany zgodnie z normami PN-EN 16247, które szczegółowo określają metodykę i procedury przeprowadzania audytów energetycznych. 

5. Termin i cykliczność przeprowadzania audytów 

W przypadku dużych przedsiębiorstw audyt energetyczny musi być przeprowadzany co cztery lata. Firmy zobowiązane do audytu muszą zadbać o terminowe jego przeprowadzenie, ponieważ niewykonanie audytu może skutkować sankcjami finansowymi. 

Wzrost cen energii w Polsce w latach 2014–2024 był znaczący i wynikał z różnych czynników, takich jak wzrost cen uprawnień do emisji CO2, wzrost kosztów paliw kopalnych, inflacja oraz zwiększone koszty inwestycji w odnawialne źródła energii.  

W szczególności, w 2025 roku przedsiębiorstwa w Polsce muszą być przygotowane na wzrost kosztów energii elektrycznej. Od 1 stycznia 2025 roku przestały obowiązywać dla firm mechanizmy zamrażania cen, co oznacza konieczność rozliczania się za energię według cen rynkowych  

Prognozuje się, że ceny energii dla przedsiębiorstw mogą znacząco wzrosnąć, nawet o kilkadziesiąt procent, co wynika z konieczności rozliczania zużycia energii elektrycznej na podstawie bieżących notowań rynkowych oraz dodatkowych opłat, takich jak opłata mocowa. 

Źródło: Dane użyte do wykresu opierały się na szacunkowych trendach dostępnych z raportów Urzędu Regulacji Energetyki (URE) oraz analiz rynku energii w Polsce, które obejmowały wzrosty cen energii elektrycznej oraz prognozy na 2024 rok (Rzeczpospolita, 02.01.2024) 

Dla sektora MŚP średni udział kosztów energii w kosztach ogólnych w Polsce jest znaczący.  

Z ostatnich dostępnych danych  wynika, że w 2023 roku koszty energii średnio mogły stanowić od 5% do 10% całkowitych kosztów operacyjnych w wielu firmach. 

W przypadku przedsiębiorstw przemysłowych, udział kosztów energii może być wyższy, sięgając nawet 20% lub więcej, ze względu na intensywne zużycie energii w procesach produkcyjnych. Dla innych branż, takich jak usługi czy handel, ten udział zazwyczaj jest mniejszy i wynosi około 3-7%. 

Przeprowadzenie audytu energetycznego jest więc inwestycją, która pomoże Państwa firmie oszczędzać, zwiększać efektywność i przyczyniać się do ochrony środowiska, co korzystnie wpłynie na jej długofalowy rozwój i wizerunek.